|دوشنبه 10 ارديبهشت 1403
 منوی اصلی
 
تاریخ : دوشنبه 2 بهمن 1402     |     کد : 252

ضایعات محصولات کشاورزی

اهمیت ضایعات محصولات کشاورزی و باغبانی

اگر ضایعات محصولات کشاورزیمان را 30 درصد در نظر بگیریم، ارزش دور ریز محصولات به چه میزان خواهد بود؟


 
   دسترسي به غذا براي جمعيت در حال رشد دنیا با كاهش ضايعات محصولات کشاورزی و باغبانی در مرحله پس از برداشت امکان پذیر می باشد. انتظار مي رود كه جمعيت جهان از 7/5 میلیارد نفردر سال 1995 به 3/8 میلیارد نفر در سال 2025 برسد. در اثر عمليات نامناسب كاشت و داشت، سالانه از مساحت زمين هاي كشاورزي كاسته مي شود بنابراین بايستی با اتخاذ تدابيری از جمله استفاده از ژنوتيپ هاي با عملکرد بالا و ماندگاری طولانی، سيستم هاي مناسب مديريت محصولات، سيستم هاي مناسب حمل و نقل با مشكل كمبود غذا در جهان مبارزه شود. گذشته از آن با افزايش رفاه در جوامع بشري، انسان ها به دنبال محصولات( ميوه ها و سبزي هايي) با ارزش غذايي بالا هستند. توليد جهاني سبزي بیش از 500 ميليون تن و ميوه 400 ميليون تن مي باشد. که بيش از 40-30% و گاهاً در كشورهاي در حال توسعه در بعضي محصولات فسادپذير بسته به نوع محصول، رقم و فرآوري محصولات،50% از محصولات فاسد شده و از بین می روند(منبع : کتاب Postharvest Technology Of Horticultural Crops) که اين مقدار ضايعات دور ریز مي تواند غذاي 200 تا 300 ميليون نفر را برای مدت يك سال تأ‌مين كند. با اين حال ضايعات پس از برداشت هنوز مهم تلقي نشده و به دقت مورد بررسي قرار نمي گيرند.
       از کل 12.5 میلیون هکتار اراضی کشت شده در سال 1401، حدود 84.7 میلیون تن انواع محصولات زراعی برداشت شده است که بیشترین میزان تولید مربوط به ذرت علوفه ای (18.37 میلیون تن)، گندم آبی (8.81 میلیون تن)، چغندرقند ( 7.46 میلیون تن)، نیشکر ( 6.09 میلیون تن) گوجه فرنگی ( 5.04 میلیون تن) بوده است و از باغ هاي كشور با مساحت تقریبی 2.5 میلیون هکتار حدود 22.4 میلیون تن محصول برداشت شده که از بین محصولات باغبانی سیب (4 میلیون تن)، پرتقال (3.3 میلیون تن)، انگور(2.8 میلیون تن)، خیار گلخانه اي(1.5 میلیون تن) پنج محصول عمده بوده اند.
میزان آب مورد نیاز برای تولید چند محصول مهم بر اساس داده های نرم افزار NET Wat و آمار نامه وزارت جهاد کشاورزی برای سال 1401 توسط اینجانب محاسبه شده است که به شرح زیرمی باشد:
  1. گندم 3760 مترمکعب بر هکتار با احتساب 2,369,716 هکتار زیر کشت گندم حدود 8.9 میلیارد متر مکعب و به زبان ساده تر1000 مترمکعب برای هر تن گندم آب مصرف شده است.
  2. ذرت علوفه ای 5380 متر مکعب برای هکتار با احتساب 381,221 هکتار سطح زیر کشت ذرت علوفه ای در کشور تقریباً 2.05 میلیارد مترمکعب برای تولید 18 میلیون  تن ذرت علوفه ای و به زبان ساده برای هر تن ذرت علوفه ای 112 متر مکعب آب مصرف شده است.
  3. چغندر قند 8066 مترمکعب بر هکتار با سطح زیر کشت 132,185 هکتار، 1.06 میلیارد مترمکعب برای تولید 7.46 میلیون تن چغندر قند یعنی 143 متر مکعب بر تن آب مصرف شده است.
  4. گوجه فرنگی7650 مترمکعب بر هکتار با سطح زیر کشت  103,303 هکتارجمعاً 7.9 میلیون متر مکعب برای تولید 5 میلیون تن یا به عبارتی برای هر تن 158 متر مکعب آب مصرف شده است.
  5. سیب 7840 متر مکعب بر هکتار با سطح زیر کشت 218,654 هکتارحدود 1.7 میلیارد متر مکعب برای تولید 4 میلیون تن یا برای تولید هر تن سیب 428 متر مکعب آب مصرف شده است.
 
بحث:
      اگر بطور متوسط نیاز آبی برای تولید محصولات کشاورزی اعم از زراعی و باغی را میانگین 6500 متر مکعب بر هکتار در نظر بگیریم و سطح زیر کشت محصولات زراعی در سال 1401 را 12.5 میلیون هکتار  باغبات را 2.5 میلیون هکتار در نظر بگیریم. میزان مصرف آب برای تولید محصولات کشاورزی رقمی معادل 97.5 میلیارد مترمکعب می شود که با تقسیم این مقدار آب برای تولید 108 میلیون تن کل محصولات زراعی و باغی، 911 متر مکعب بر تن آب مصرف می شود.
در حالت بسیار بسیار خوش بینانه اگر ضایعات محصولات کشاورزیمان  را 30 درصد در نظر بگیریم( البته در واقعیت خیلی بیشتر از این ارقام می باشد) در این صورت متاسفانه حدود 32 میلیون تن محصول و نزدیک به 30 میلیارد متر مکعب آب و با احتساب متوسط قیمت 10000 تومان برای هر کیلو گرم محصول، 320  هزار میلیارد تومان یا 6.5 میلیارد دلار ارزش دور ریز محصولاتدر سال 1401 بوده است.
 


PDF